HOOFDSTUK 16

Gates en Jobs

Als sterren elkaar kruisen

Samenwerken voor Macintosh

In de astronomie spreekt men van een dubbelster als de banen van twee sterren door elkaars zwaartekrachtveld worden bepaald. In de geschiedenis hebben zich vergelijkbare situaties voorgedaan; denk aan de rivaliteit van twee om elkaar draaiende supersterren als Albert Einstein en Niels Bohr in de natuurkunde van de 20e eeuw, en Thomas Jefferson en Alexander Hamilton in de beginperiode van de Amerikaanse onafhankelijkheid. De eerste dertig jaar van het pc-tijdperk, dat eind jaren zeventig aanbrak, werd ook bepaald door een dubbelster: twee zeer energieke jongens die allebei in 1955 zijn geboren en die allebei college vroegtijdig hebben verlaten.

Bill Gates en Steve Jobs hadden dezelfde ambitie daar waar technologie en zakendoen samenkomen, maar kwamen van een wat andere achtergrond en hadden compleet andere persoonlijkheden. Gates’ vader was een prominente jurist in Seattle en zijn moeder zat in verscheidene prestigieuze besturen. Hij ontwikkelde zich tot technologienerd op de beste particuliere school in de buurt, Lakeside High, en was nooit rebels, hippie of spiritueel zoeker en behoorde nooit bij de tegencultuur. In plaats van een Blue Box te maken om de telefoonmaatschappij op te lichten, maakte Gates voor zijn school een programma voor het lesrooster, waarbij hij ervoor zorgde dat hij zelf in de klassen terechtkwam met de leukste meisjes, en een programma om auto’s te tellen voor de plaatselijke verkeerstechneuten. Hij ging naar Harvard, en toen hij besloot daar voortijdig mee te stoppen, was dat niet om verlichting te gaan zoeken bij een Indiase goeroe, maar om een bedrijf in computersoftware te beginnen.

Gates begreep, in tegenstelling tot Jobs, hoe je computerprogramma’s schreef; hij is praktisch en gedisciplineerd en bezit een groot analytisch vermogen. Jobs was intuïtiever, romantischer en bezat een beter instinct om technologie bruikbaar te maken, design prachtig en interfaces vriendelijk. Hij had een passie voor perfectie waardoor hij ontzettend veeleisend was, en hij leidde door charisma en willekeurige intensiteit. Gates is methodischer; hij hield zorgvuldig geprogrammeerde ontmoetingen met de pers bij de introductie van nieuwe producten, waarbij hij als een chirurg direct tot de kern van de zaak doordrong. Beiden konden grof zijn, maar bij Gates – die in de beginperiode van zijn carrière de typische kenmerken van een nerd vertoonde die ergens op het autismespectrum zat – was dat gedrag minder persoonlijk en meer gebaseerd op intellectuele scherpzinnigheid dan op emotionele harteloosheid. Jobs staarde mensen aan met een brandende, kwetsende intensiteit; Gates had wel eens moeite om oogcontact te leggen, maar was in de grond heel menselijk.

‘Ieder dacht dat hij slimmer was dan de ander, maar Steve behandelde Bill meestal als iemand die wat inferieur was, vooral waar het smaak en stijl betrof,’ aldus Andy Hertzfeld. ‘Bill keek op Steve neer omdat die niet zelf kon programmeren.’ Vanaf het moment dat ze elkaar voor het eerst ontmoetten, was Gates gefascineerd door Jobs en enigszins jaloers op het hypnotiserende effect dat hij op mensen had. Maar ook vond hij hem ‘fundamenteel raar’ en ‘merkwaardig lelijk als menselijk wezen’, en hij vond Jobs lompheid en zijn neiging om ‘óf zin te hebben om te zeggen dat je shit bent, óf te proberen om je te verleiden’ walgelijk. Van zijn kant vond Jobs Gates verontrustend bekrompen. ‘Hij was een stuk onbekrompener geweest als hij in zijn jeugd eens lsd geslikt had of naar een ashram was gegaan.’

Door die verschillen in persoonlijkheid en karakter zouden ze tegengestelde kanten opdrijven van wat een fundamentele scheiding zou worden in de digitale wereld. Jobs was een perfectionist die streefde naar controle en zich het compromisloze temperament van een kunstenaar permitteerde; hij en Apple werden de toonbeelden van een digitale strategie waarin hardware, software en content naadloos en onscheidbaar bij elkaar pasten. Gates was een slimme, berekenende en pragmatische analist van zaken en technologie; hij verleende licenties voor Microsofts besturingssysteem en software aan een groot aantal fabrikanten.

In dertig jaar heeft Gates schoorvoetend respect voor Jobs gekregen. ‘Van technologie heeft hij nooit veel afgeweten, maar hij heeft een verbijsterend instinct voor wat goed is,’ zei hij. Jobs daarentegen heeft nooit enige waardering op kunnen brengen voor Gates’ sterke punten. ‘Bill is fantasieloos en heeft nooit iets zelf uitgevonden, en daarom voelt hij zich nu volgens mij meer thuis in de filantropie dan in de technologie,’ zei Jobs, niet helemaal eerlijk. ‘Hij heeft alleen schaamteloos andermans ideeën gejat.’

In de beginfase van de ontwikkeling van de Macintosh ging Jobs bij Gates op bezoek. Microsoft had een paar toepassingen voor de Apple II geschreven, waaronder een spreadsheetprogramma genaamd Multiplan, en Jobs wilde Gates en co vragen om voor de toekomstige Macintosh meer te doen. In de vergaderzaal van Gates aan, gezien vanaf Seattle, de overkant van Lake Washington, schilderde Jobs een verleidelijk visioen van een computer voor de massa, met een gebruikersvriendelijke interface, die in een geautomatiseerde fabriek in Californië met miljoenen van de lopende band zou rollen. Zijn beschrijving van deze droomfabriek waar aan de ene kant Californische siliciumcomponenten ingingen en aan de andere kant complete Macintoshes uitkwamen, zorgde er in ieder geval voor dat het Microsoft-team het project de codenaam Sand (‘zand’, dat grotendeels uit silicium bestaat) gaven. Ze maakten er achteraf een acroniem van: Steve’s Amazing New Device, ‘Steve’s verbazingwekkende nieuwe apparaat’.

Gates had Microsoft gelanceerd met het schrijven van een versie van BASIC voor de Altair. (BASIC, een acroniem voor Beginner’s All-purpose Symbolic Instruction Code, is een programmeertaal die het voor niet-technologisch aangelegde gebruikers eenvoudig maakt om softwareprogramma’s te schrijven die door verschillende besturingssystemen, platforms, gebruikt kunnen worden.) Jobs wilde graag dat Microsoft een versie van BASIC schreef voor de Macintosh omdat Wozniak, ondanks talloze aansporingen van Jobs, zijn versie van BASIC voor de Apple II nooit had uitgerust met een regel waardoor het met zwevendekommagetallen kon werken. Bovendien wilde Jobs dat Microsoft ook toepassingen voor de Macintosh zou gaan schrijven, zoals een tekstverwerker en programma’s voor tabellen en spreadsheets. Gates ging akkoord met het maken van grafische versies van het nieuwe spreadsheetprogramma Excel, een tekstverwerker genaamd Word, en de BASIC-versie.

Op dat moment was Jobs koning en Gates nog slechts hoveling: in 1984 bedroeg Apple’s jaaromzet $ 1,5 miljard terwijl die van Microsoft nog maar $ 100 miljoen was. Daarom kwam Gates naar Cupertino voor een demonstratie van het besturingssysteem voor de Macintosh. Hij had drie collega’s van Microsoft meegenomen, onder wie Charles Simonyi, die bij Xerox PARC had gewerkt. Omdat nog geen volledig functionerend prototype van de Macintosh bestond, laadde Andy Hertzfeld de software van de Macintosh in een Lisa die voorzien was van een prototype van een Macintosh-scherm.

Gates was niet erg onder de indruk. ‘Ik herinner me dat de eerste keer dat we ernaartoe gingen, Steve alleen een toepassing klaar had die dingen op het scherm heen en weer liet springen,’ vertelde hij. ‘Dat was toen nog de enige toepassing die het deed. MacPaint bestond nog niet.’ Gates werd ook afgeschrikt door Jobs’ houding. ‘Het was een vreemd soort bezoek op uitnodiging; Steve zei, we hebben je eigenlijk niet nodig en we zijn met iets fantastisch bezig en het is geheim. Het was zijn Steve Jobs’ verkooppraatje, maar een soort verkooppraatje dat ook zegt: “Ik heb je niet nodig, maar ik betrek je er mogelijk toch bij.”’

De Macintosh-piraten hadden moeite met Gates. ‘Je zag direct dat Bill Gates geen goede luisteraar was – hij kon het niet hebben dat iemand hem uitlegde hoe iets werkte – hij moest een gedachtesprong maken en wilde dan zelf uitmaken hoe iets werkte,’ vertelde Hertzfeld. Ze lieten hem zien hoe de cursor van de Macintosh soepeltjes over het hele scherm bewoog zonder te knipperen. ‘Wat voor soort hardware gebruiken jullie om de cursor zo op het scherm te bewegen?’ vroeg Gates. Hertzfeld, die ontzettend trots was dat deze functionaliteit uitsluitend met software bereikt werd, antwoordde: ‘We hebben er geen speciale hardware voor!’ Gates geloofde het niet en bleef erbij dat speciale hardware nodig was om de cursor op die manier te laten bewegen. ‘Dus wat zeg je dan nog tegen zo iemand?’ zei Bruce Horn, een van de Macintosh-ontwerpers, later. ‘Voor mij was het daarmee duidelijk dat Gates niet het type was dat de elegantie van een Macintosh zou begrijpen of weten te waarderen.’

Ondanks deze wederzijdse behoedzaamheid vonden beide teams het spannend dat Microsoft grafische software voor de Macintosh zou gaan ontwikkelen waardoor werken op een personal computer een nieuwe wereld zou openen, en ze gingen naar een chique restaurant om het te vieren. Binnen korte tijd zette Microsoft een groot team aan de taak. ‘Bij ons werkten meer mensen aan de Mac dan bij hem,’ vertelde Gates. ‘Bij hem waren het er veertien of vijftien, bij ons een stuk of twintig. Wij zetten echt alles op alles.’ Jobs was van mening dat de programmeurs van Microsoft weinig smaak hadden, maar moest toegeven dat ze erg van doorwerken wisten. ‘Ze kwamen met toepassingen die er echt vreselijk uitzagen,’ vertelde Jobs, ‘maar ze bleven er maar mee bezig en maakten ze beter.’ Uiteindelijk raakte Jobs zo gecharmeerd van Excel dat hij een geheime deal sloot met Gates: als Microsoft Excel twee jaar lang exclusief voor de Macintosh zou maken en geen versie voor de pc’s van IBM, dan zou Jobs zijn team dat aan een versie van BASIC werkte voor de Macintosh, opdoeken en voor onbepaalde tijd een licentie verlenen aan BASIC van Microsoft. Gates was zo slim om de deal te sluiten; het Apple-team dat zijn project beëindigd zag, was woedend en Microsoft had nu een breekijzer voor toekomstige onderhandelingen.

Gates en Jobs hadden een band gesmeed, voor het moment in ieder geval. Die zomer bezochten beiden een congres op uitnodiging van industrieanalist Ben Rosen in een hotel van de Playboy Club in Lake Geneva, Wisconsin, waar niemand wist dat Apple bezig was met de ontwikkeling van grafische interfaces. ‘Iedereen deed alsof de pc van IBM het helemaal was, wat uitstekend was, maar Steve en ik glimlachten maar eens naar elkaar, zo van, hé, wij hebben samen iets,’ vertelde Gates. ‘En hij gaf wat hints, maar niemand ging erop in.’ Gates werd regelmatige bezoeker van de retraites van Apple. ‘Ik ging naar iedere luau,’ aldus Gates. ‘Ik maakte deel uit van de bemanning.’

Gates genoot van zijn vele bezoeken aan Cupertino, waar hij kon meemaken hoe wispelturig Jobs met zijn medewerkers omging en zijn obsessies tentoonspreidde. ‘Steve was in zijn ultieme rattenvangersbui en riep hoe de Mac de wereld ging veranderen, terwijl hij als een gek zijn mensen aanspoorde om nog harder te werken, met ongelooflijke onderlinge spanningen en al hun ingewikkelde persoonlijke relaties.’ Soms begon Jobs zelfverzekerd om daarna over zijn angsten aan Gates te vertellen. ‘We kwamen vrijdagavond aan, aten samen, en Steve bleef maar roepen hoe geweldig alles was. Altijd had hij op de tweede dag zoiets van: “Oh shit, gaat dit ding wel verkopen, oh God, ik moet de prijs omhoog doen, het spijt me dat ik je dit heb aangedaan, en mijn team is een stel idioten.”’

Gates zag Jobs’ reality distortion field in volle omvang na de lancering van de Xerox Star. Tijdens een gezamenlijk etentje op vrijdagavond vroeg Jobs aan Gates hoeveel Stars er tot op dat moment verkocht waren. Gates zei 600. De volgende dag zei Jobs in aanwezigheid van Gates en het hele team dat er 300 Stars waren verkocht, alsof hij was vergeten dat Gates iedereen had verteld dat het er 600 waren. ‘Dus het hele team ging mij aan zitten kijken, zo van, “Ga jij hem vertellen dat hij een klootzak is?”’ vertelde Gates. ‘In dit geval hapte ik niet.’ Bij een andere gelegenheid brachten Jobs en zijn team een bezoek aan Microsoft en aten ze samen bij de Seattle Tennis Club. Jobs begon een preek over hoe de Macintosh en zijn software zo makkelijk te gebruiken zouden zijn, dat er geen handleidingen bij nodig waren. ‘Het was net alsof iemand die ooit had gedacht dat er een handleiding zou komen voor iedere toepassing van de Mac, de grootste idioot was,’ aldus Gates. ‘En wij zaten daar te kijken en dachten: “Meent hij dat nou, moeten we hem niet vertellen dat er op dit moment mensen van ons handleidingen aan het schrijven zijn?”’

Na verloop van tijd werd de relatie stroever. Het oorspronkelijke plan was om een deel van de toepassingen van Microsoft – zoals Excel, Chart en File – van het Apple-logo te voorzien en als bundel mee te leveren bij iedere Macintosh. Jobs geloofde in complete systemen waardoor de computer direct uit de doos gereed was voor gebruik, en hij was ook van plan Apple’s eigen MacPaint en MacWrite aan de bundel toe te voegen. ‘We zouden $ 10 per toepassing per verkochte machine krijgen,’ aldus Gates. Maar deze opzet wekte de woede van concurrerende softwarebedrijven, zoals Mitch Kapor van Lotus. Bovendien leek het erop dat sommige programma’s van Microsoft te laat gingen komen. Daarom maakte Jobs gebruik van een bepaling in zijn overeenkomst met Microsoft en besloot hij hun software niet te bundelen. Microsoft moest zelf maar zien hoe ze hun programma’s direct aan de consumenten af konden zetten.

Gates ging zonder veel problemen akkoord. Hij was langzamerhand gewend geraakt aan het feit dat, zoals hij het uitdrukte, Jobs ‘snel kon spelen en verliezen’, en hij verwachtte dat niet-gebundelde verkoop uiteindelijk beter zou zijn voor Microsoft. ‘We konden meer geld verdienen door de software los te verkopen,’ zei Gates. ‘Het gaat op die manier beter als je bereid bent te geloven dat je een redelijk marktaandeel gaat veroveren.’ Microsoft zou de software uiteindelijk voor verschillende besturingssystemen gaan verkopen en hield op met Microsoft Word met voorrang voor de Macintosh te produceren toen het eenmaal ook voor de pc van IBM werd gemaakt. Uiteindelijk deed Jobs’ besluit om de deal over het bundelen van de software op te blazen, Apple meer kwaad dan Microsoft.

Toen Excel voor de Macintosh op de markt kwam, vierden Jobs en Gates dit samen tijdens een persdiner in de Tavern on the Green in New York. Toen hem gevraagd werd of Microsoft een versie zou maken voor de pc, vertelde Gates niets over de deal die hij met Jobs had gesloten, maar antwoordde hij alleen dat dat ‘wel eens’ zou kunnen gebeuren. Jobs nam de microfoon. ‘Ik weet zeker dat we dan “wel eens” dood zouden kunnen zijn,’ grapte hij.

De strijd om de GUI

Vanaf het eerste moment dat er onderhandelingen liepen met Microsoft, maakte Jobs zich bezorgd dat het bedrijf beslag zou leggen op de grafische gebruikersinterface (GUI) van de Macintosh en een eigen versie zou maken. Microsoft maakte zelf ook al een besturingssysteem, het disk operating system of DOS, dat het in licentie had gegeven aan IBM en producenten van compatible computers. Het was gebaseerd op een ouderwetse command line interface en confronteerde gebruikers met sullige prompts als C:\>. Jobs en zijn team waren bang dat Microsoft Apple’s grafische benadering na zou gaan doen. Hun bezorgdheid nam toe toen Andy Hertzfeld opmerkte dat zijn contact bij Microsoft wel erg veel gedetailleerde vragen ging stellen over de werking van het besturingssysteem van de Macintosh. ‘Ik zei tegen Steve dat ik bang was dat Microsoft de Mac ging klonen,’ vertelde Hertzfeld, ‘maar hij maakte zich geen zorgen omdat hij dacht dat ze niet in staat zouden zijn om het goed te laten werken, zelfs niet met de Mac als voorbeeld.’ In werkelijkheid maakte Jobs zich echter zorgen, veel zorgen, maar dat wilde hij niet laten blijken.

Hij had gelijk. Gates geloofde dat grafische interfaces de toekomst waren en hij vond dat Microsoft net zoveel recht had als Apple om te kopiëren wat bij Xerox PARC was ontwikkeld. Zoals Gates later ruiterlijk toegaf: ‘We zeiden zoiets als: “Hé, wij geloven in grafische interfaces, wij hebben de Xerox Alto ook gezien, hoor.”’

Bij hun oorspronkelijke overeenkomst had Jobs Gates ervan kunnen overtuigen dat Microsoft aan niemand grafische software mocht verkopen tot een jaar nadat de Macintosh in januari 1983 in de winkel zou liggen. Maar jammer genoeg voor Apple was er niet in voorzien dat de lancering van de Macintosh uiteindelijk een jaar vertraging zou oplopen. Gates stond dus volkomen in zijn recht toen hij in november 1983 onthulde dat Microsoft van plan was een nieuw besturingssysteem voor IBM pc’s op de markt te gaan brengen – met een grafische interface met vensters (windows), iconen en een muis voor wijs-en-kliknavigatie – genaamd ‘Windows’. Gates presenteerde het product op een Jobs-achtige manier, de kostbaarste in de geschiedenis van Microsoft tot dan toe, in het Helmsley Palace Hotel in New York. Ook gaf hij die maand zijn eerste keynote address tijdens de COMDEX, de Computer Dealers’ Exhibition in Las Vegas, waar zijn vader hem hielp met de afbeeldingen op het scherm. In zijn praatje, getiteld ‘Software ergonomics’, zei hij dat computergraphics ‘superbelangrijk’ zouden worden, dat interfaces gebruikersvriendelijk werden en dat een muis al snel standaard zou worden op iedere computer.

Jobs was furieus. Hij wist dat hij er weinig aan kon doen – Microsoft stond in zijn recht, aangezien de overeenkomst met Apple om geen grafische besturingssoftware te maken, afliep – maar fulmineerde toch. ‘Laat die Gates direct hiernaartoe komen,’ beval hij Mike Boich, die Apple’s intermediair was met andere softwarebedrijven. Gates kwam – alleen en bereid de zaak met Jobs te bespreken. ‘Hij liet me komen om zijn woede op mij te koelen,’ vertelde Gates. ‘Ik ging naar Cupertino, zoals mij opgedragen was. Ik zei tegen hem: “Wij gaan Windows brengen.” En ik zei: “Wij zetten het hele bedrijf in op grafische interfaces.”’

Hun ontmoeting vond plaats in Jobs’ vergaderzaal, waar Gates omringd was door tien Apple-medewerkers die wilden zien hoe hun baas hem ging aanpakken. ‘Ik was een geboeide toeschouwer toen Steve tegen Bill begon te schreeuwen,’ zei Hertzfeld. Jobs stelde zijn troepen niet teleur. ‘Jij besteelt ons!’ schreeuwde hij. ‘Ik vertrouwde je en nu besteel je ons!’ Hertzfeld vertelde dat Gates daar rustig zat en Steve kalm aankeek voordat hij hem met zijn snerpende stem voor de voeten smeet wat een klassieke voltreffer zou worden: ‘Wel, Steve, volgens mij kun je er ook anders naar kijken. Volgens mij is het meer zo dat we beiden een rijke buurman hadden genaamd Xerox en toen ik er inbrak om zijn tv te stelen, kwam ik erachter dat jij die al gejat had.’

Dit tweedaagse bezoek van Gates maakte bij Jobs zijn hele scala aan emotionele reacties en manipulatietechnieken los. Ook werd nu duidelijk dat de symbiose tussen Apple en Microsoft een soort schorpioenengevecht was geworden, waarin de partijen om elkaar heen dansten in de wetenschap dat een steek van de een, problemen voor beide kon betekenen. Na de confrontatie in de vergaderzaal gaf Gates Jobs rustig een demo van wat de bedoeling was met Windows. ‘Steve wist niet wat hij ervan moest zeggen,’ vertelde Gates. ‘Hij kon roepen, “O, dit is een inbreuk op iets”, maar dat deed hij niet. Wat hij verkoos te zeggen was: “O, dit is dus echt een stuk shit.”’ Gates hoopte hier al op, want nu had hij de kans om Jobs even van zijn stuk te brengen ‘Ik zei: “Ja, het is een mooi stukje shit.”’ Jobs ging nu door een heel gamma van andere emoties. ‘In de loop van deze ontmoeting werd hij steeds grover,’ vertelde Gates. ‘En dan was er nog een stuk waarin hij bijna huilde, zo van: “O, geef me alleen de kans om dit op de markt te krijgen.”’ Gates reageerde door heel kalm te worden. ‘Ik ben erg goed als mensen emotioneel worden, ik ben dan altijd wat minder emotioneel.’

Jobs stelde voor om een lange wandeling te gaan maken, zoals hij zo vaak deed als er een serieus gesprek gevoerd moest worden. Ze doorkruisten de straten van Cupertino, naar het De Anza College en terug, pauzeerden bij een eettentje en wandelden weer verder. ‘We moesten gaan wandelen, wat niet tot mijn managementtechnieken behoort,’ zei Gates. ‘Toen begon hij dingen te zeggen als: “Oké, oké, maar laat het dan niet te veel lijken op waar wij mee bezig zijn.”’

Veel meer kon Jobs ook niet zeggen. Hij moest er echter zeker van zijn dat Microsoft software voor toepassingen voor de Macintosh bleef schrijven. En inderdaad, toen Sculley later dreigde met een rechtszaak, speelde Microsoft de bal terug door te dreigen te stoppen met het maken van Macintosh-versies van Word, Excel en andere toepassingen. Dat zou de ondergang van Apple betekenen en Sculley moest een verliezersdeal sluiten. Hij ging ermee akkoord om Microsoft een licentie te verlenen op het recht om een onderdeel van Apple’s gra-phics te gebruiken in de software van Windows. Microsoft op zijn beurt ging ermee akkoord om software te blijven maken voor de Macintosh en Apple een periode van exclusiviteit te geven op Excel, in welke periode het spreadsheetprogramma wel beschikbaar zou zijn voor de Macintosh, maar niet voor IBM-compatible pc’s.

Uiteindelijk zou Microsoft Windows 1.0 niet gereed krijgen voor verkoop tot in de herfst van 1985. En toen was het nog een slordig product. Wat ontbrak was de elegantie van de interface van de Macintosh en het zette de vensters naast elkaar in plaats van over elkaar, zoals in Apple’s magische versie van overlappende vensters die Bill Atkinson had ontworpen. In recensies werd het belachelijk gemaakt en gebruikers verachtten het. Maar zoals zo vaak het geval is met Microsoft-producten, uiteindelijk werd Windows door volharding steeds beter en zou het toch de markt gaan domineren.

Jobs is nog steeds boos. ‘Ze hebben ons compleet beroofd, omdat Gates geen schaamte kent,’ zei hij bijna dertig jaar later tegen me. Toen hij dit hoorde, antwoordde Gates: ‘Als hij dat echt gelooft, dan is hij in een van zijn eigen reality distortion fields gevallen.’ In juridisch opzicht had Gates gelijk, zoals rechtbanken in de loop der jaren regelmatig hebben laten zien. Ook op praktisch niveau was zijn zaak sterk. Hoewel Apple een deal had gesloten voor het recht om te gebruiken wat het bij Xerox PARC had gezien, was het onvermijdelijk dat andere bedrijven vergelijkbare grafische interfaces zouden ontwikkelen. Zoals Apple ontdekte, waren ‘uiterlijk en gevoel’ van een ontwerp van een computerinterface heel moeilijk te beschermen, zowel wettelijk als praktisch.

Toch was Jobs’ ontzetting te begrijpen. Apple was innovatiever geweest, fantasierijker, elegant in uitvoering en briljant in design. Maar hoewel Microsoft een slecht gekopieerde reeks producten ging maken, won het uiteindelijk de strijd om de besturingssystemen. Dit onthult een esthetisch foutje in de werking van het universum: het beste en meest innovatieve product wint niet altijd. Hierdoor zou Jobs een jaar of tien later een tirade afsteken die wat arrogant was en overtrokken, maar wel degelijk een vleugje waarheid had. ‘Het enige probleem met Microsoft is dat ze geen smaak hebben, ze hebben absoluut geen smaak,’ zei hij. ‘Ik bedoel dat niet op kleine schaal, ik bedoel op grote schaal, in de zin dat ze nooit met originele ideeën komen en dat ze niet veel cultuur in hun product stoppen... Ik denk dus dat ik bedroefd ben, maar niet door het succes van Microsoft – ik heb geen problemen met hun succes, ze hebben hun succes voor het grootste deel verdiend. Ik heb een probleem met het feit dat ze alleen maar derderangsproducten maken.’